بهداشت دهان و دندان چیست؟ چرا حفظ بهداشت دهان و دندان اهمیت دارد؟ مهم ترین مشکلات دهان و دندان چیست و با چه روش هایی می توان مراقبت بهتری از دندان ها داشت؟ در این مقاله با من همراه باشید تا به این سوال ها پاسخ دهیم.
رعایت بهداشت دهان و دندان مساله بسیار مهمی است که حتما باید از دوران کودکی آموزش داده شود و به عنوان بخش جدایی ناپذیری از برنامه روزانه فرد قرار داده شود.
وقتی صحبت از بهداشت دهان و دندان می شود اولین توصیه هایی که می شنویم مسواک زدن و نخ دندان کشیدن است. هرچند همین توصیه های به نظر ساده نکات بسیاری دارند که باید به آنها توجه داشته باشیم، اما باید بدانیم که داشتن دندان های سالم به همین موارد ختم نمی شود. اگر می خواهید یک عمر با دندان های سالم زندگی کنید و از درد وحشتناک دندان به دور باشید، پیشنهاد می کنم این مقاله را دنبال کنید.
در این مقاله تمام روش های اساسی برای حفظ بهداشت دهان و دندان و مراقبت از دندان ها را شرح دادم و امیدوارم با خواندن و رعایت آنها همیشه لبخند زیبایی را بر لب داشته باشید.
مشاوره تخصصی و رایگان
همین الان با یک کلیک تماس بگیرید
۰۲۱۹۱۰۰۹۹۱۸
بهداشت دهان و دندان چیست؟
حفظ بهداشت دهان و دندان، به این معنی است که میزان سلامتی دهان و دندان های خود را تشخیص دهیم و برای بهبود آن به دنبال راهکار باشیم. رعایت بهداشت یعنی مراقبت کامل از دندان ها از طریق استفاده درست از مسواک، نخ دندان، دهان شویه، انتخاب خمیردندان مناسب و انجام روش هایی برای جلوگیری از آسیب به بافت های دهان و پوسیدگی دندان.
چرا حفظ بهداشت دهان و دندان اهمیت دارد؟
جالب است بدانید تاکید بر حفظ بهداشت دهان و دندان تنها برای سلامتی و زیبایی دندان ها نیست. رعایت این نکات تاثیر مستقیمی روی سلامت کل بدن دارد. از این میان بیشترین تاثیر روی سلامت مغز و قلب است.
در این زمینه مطالعات و تحقیقات زیادی انجام شده است و پزشکان ارتباط معناداری بین بروز سکته مغزی با نوعی باکتری دهانی پیدا کردند. زیرا پوسیدگی و عفونت‌های لثه‌ای ممکن است از طریق خون، به قسمت‌های دیگر بدن مانند قلب رسیده و باعث آسیب‌دیدگی سایر قسمت‌های بدن شوند.
بنابراین مراقبت صحیح از دندان باید از ابتدای زندگی آغاز شود چرا که این امر به غیر از سلامتی و زیبایی، لذت خوردن و آشامیدن و کیفیت کل زندگی را بالا می برد.
مهم ترین مشکلات دهان و دندان
1. پوسیدگی دندان
پوسیدگی، باعث ایجاد حفره در دندان ها می شود. این حفره ابتدا از لایه سخت و محافظ خارجی دندان شروع می شود و اگر درمان نشود، به عاج (ماده نرمی که جسم و تنه دندان را می سازد) نفوذ خواهد کرد و سرانجام به هسته زنده دندان که محتوی رگ های خونی و اعصاب است حمله می کند و آن را نابود می کند.
پوسیدگی های دندان معمولا به دلیل رسوب باقیمانده غذا و ایجاد پلاک روی سطح دندان ایجاد می شود. باکتری های پلاک، با قند موجود در غذا اسید تولید می کنند که این فرآیند باعث خوردگی و فرسایش مینای دندان می شود.
برای مطالعه بیشتر: رفع پوسیدگی دندان
2. عفونت لثه
عفونت لثه، ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. لثه های سالم، صورتی یا قهوه ای رنگ و محکم هستند. زمانی که عفونت ایجاد می شود لثه ها به رنگ قرمز ارغوانی در می آیند و نرم و براق می شوند و در هنگام مسواک زدن دچار خونریزی می شوند.
بیشتر بدانید : فلوراید تراپی چیست؟
3. بوی بد دهان
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و باقی ماندن خرده های غذا در بین دندان و فاسد شدن آنها، جرم، رسوبات و ضایعات دندان همه ممکن است باعث بروز بوی بد در دهان شود. به علاوه التهاب بافت های نرم داخل دهان باعث می شود مخاط دهان و لثه دچار آماس و تورم شود و ترشحات غدد بزاقی، غلیظ و چسبنده شده و نتیجه آن بوی نامطبوع دهان است. ایجاد بوی بد در دهان به غیر از وجود مشکل در دندان ها، لثه، زبان یا مخاط، می تواند به علت وجود عارضه ای در سیستم گوارشی، اختلالات و تغییرات هورمونی، عفونت در گلو، بینی، سینوس ها و لوزه ها نیز باشد.
بیشتر بدانید: علت بوی بد دهان
بیشتر بدانید : دهانشویه کلرید هگزین
اصول و روش های مراقبت از دهان و دندان
1. مسواک زدن درست و اصولی
گاهی پیش می آید که شما به طور مرتب مسواک می زنید اما باز هم بعد از مدتی می بینید که دندان های شما آسیب دیده یا دهان شما بدبو است یا احساس می‌کنید دندان هایتان خوب تمیز نشده اند. مساله این است که شما زحمت مسواک زدن را کشیده اید؛ اما چون این کار را به درستی و با اصول مناسب انجام نداده اید به نتیجه دلخواه نرسیده اید. برای مسواک زدن درست و اصولی حتما باید به نکات زیر دقت نمایید:
- همیشه قبل از مسواک زدن، دهان خود را خیس کنید.
- از سالم بودن مسواک مطمئن شوید. پرزهای مسواک به مرور زمان پوسیده می‌شود و قدرت تمیزکنندگی آن از بین می‌رود، بنابراین بهتر است مسواک را هر سه تا چهار ماه یک بار یا در زمان ویزیت‌های دوره‌ای شش ماهه عوض کنید.
- در نظر داشته باشید که مسواک نباید زیاد نرم و یا خیلی سفت باشد. اگر مسواک زیاد سفت باشد، دندان های شما آسیب خواهید دید و در صورت نرم بودن بیش از اندازه ، دندان های شما را به خوبی تمیز نمی کند. پس حتما از مسواکی سالم و مناسب دندان های خود استفاده نمایید.
- در هنگام مسواک زدن، باید مسواک را روی سطح جونده دندان های خود به صورت رفت و برگشتی حرکت داده و در سطوح خارجی با زاویه ای ۴۵ درجه نسبت به لثه خود مسواک را دست بگیرید.
- هرگز سطوح داخلی دندان ها را فراموش نکنید، بسیاری از افراد عادت دارند که تنها سطح خارجی و ظاهر دندان ها را مسواک بزنند. در صورتی که هدف از مسواک زدن همیشه ظاهر نیست و مهم رعایت بهداشت دهان و دندان به صورت صحیح است و اگر سطوح داخلی و یا بین دندان های شما تمیز نشوند، باعث ایجاد بوی نامطلوب در دهان و در طولانی مدت باعث پوسیدگی،لق شدن دندان ها و حتی از دست دادن آنها شود.
- دندان‌ها را هفته‌ای یک‌بار با جوش شیرین مسواک بزنید.
- مسواک زدن هفتگی با جوش‌شیرین لکه‌ها را پاک و دندان‌ها را سفید می‌کند. از جوش شیرین در مقداری معادل خمیردندان استفاده کنید. همچنین می‌توانید از نمک به عنوان خمیردندان جایگزین استفاده کنید. در هر حال حتماً نمک را بیرون بریزید تا دریافت سدیم را افزایش نداده باشید. به علاوه توصیه می‌کنیم در صورت حساس بودن لثه‌ها یک روز در میان با نمک مسواک بزنید.
- حتما روی سطح زبان خود را نیز تمیز کنید. تمیزکننده یا ساینده زبان در پشت بعضی مسواک‌های جدید وجود دارد. از آنجایی‌که مسواک زدن باکتری‌های روی زبان را از بین نمی‌برد، حتماً زبان را نیز پس از مسواک زدن تمیز کنید تا هم باکتری‌ها را از دهان به بیرون فرستاده باشید و هم دهانی خوشبو داشته باشید.
- مدت زمان استاندارد برای مسواک زدن بین ۲ الی ۵ دقیقه است.
- هیچ گاه مسواک را روی دندان های خود فشار ندهید؛ تصور نکنید که اگر فشار مسواک را روی دندان های خود زیاد کنید، دندان هایتان تمیز تر خواهند شد. اینکار باعث عقب رفتن لثه ها و بالا رفتن حساسیت دندان ها می شود.
- بعد از مسواک زدن حتما مسواک خود را تمیز بشویید و در جایی خشک نگهداری کنید، زیرا مسواک ها جایگاه مناسبی برای رشد انواع باکتری ها هستند و این باکتری ها می‌توانند در دفعه بعدی که از مسواک استفاده می‌کنید، به دهان شما منتقل شوند و اینگونه به جای تمیز شدن، دندان های شما آسیب بیشتری از مسواک زدن ببینند.
- از خمیر دندان های حاوی فلوراید استفاده فرمایید.
بیشتر بدانید : مسواک مناسب کامپوزیت و لمینت
2. استفاده صحیح از نخ دندان
یکی از کارهایی که می‌تواند در بهداشت دهان و دندان بسیار تاثیرگذار باشد، استفاده صحیح از نخ دندان است. اما عموما به آن توجه خاصی نمی‌شود. ولی باید بدانید که نخ دندان یک راه بسیار موثر برای جلوگیری از آسیب دیدن جدی دندان‌ها است. زیرا بین دندان ها محلی برای تجمع باقیمانده مواد غذایی و بعد از آن رشد انواع باکتری ها و پوسیده شدن دندان ها است. با کشیدن نخ بین دندان‌ها، تمام جرم و میکروب‌های انباشته‌شده را پاکسازی می‌کنید.
بیشتر بدانید : جرم گیری دندان
کشیدن نخ دندان نیز مانند مسواک زدن باید به شیوه صحیح انجام شود. بهتر است هربار حدود ۴۵ سانتیمتر از نخ دندان را جدا کنید تا بتوانید برای هر دندان از قسمت تمیز و استفاده نشده‌ای استفاده کنید تا دوباره باکتری‌ها بین دندان‌ها برنگردند. به خاطر داشته باشید که باید نخ دندان را رو به جلو و عقب به گونه‌ای روی دندان بکشید که نخ دور دندان را بگیرد.
اگر بعد از مدت ها تصمیم به استفاده از نخ دندان گرفته اید در ابتدا کمی این کار سخت و دشوار بنظر می رسد و گاهی باعث خونی شدن لثه بین دندان های شما شود، اما نگران نباشید، بعد از مدتی که لثه شما به طور کامل تمیز شد دیگر اثری از خون در لثه مشاهده نخواهید کرد.
3. استفاده مناسب از دهانشویه
دهانشویه می تواند باکتری هایی را که در لابلای دندان باقی مانده اند و با مسواک از بین نرفته اند را پاکسازی کند. دهانشویه خصوصا برای کودکان که هنوز مسواک زدن اصولی را یادنگرفته اند بسیار مفید است.
اما فراموش نکنید که استفاده زیاد از دهان شویه ها می‌تواند بزاق دهان را خشک نماید. بزاق دهان به عنوان یک ضدعفونی کننده می‌تواند به طور طبیعی انواع باکتری های و آلودگی های دهان را از بین ببرد و همچنین مرطوب بودن دهان از بوی بد آن جلوگیری می کند. پس به یاد داشته باشید که استفاده بیش از حد از دهان شویه نه تنها برای بهداشت دهان و دندان ها مفید نیست، بلکه می‌تواند باعث آسیب به دندان های شما شود، توصیه می‌شود که تنها هفته ای دو بار از دهان شویه برای بهداشت دهان و دندان خود استفاده نمایید.
۴. فلورایدتراپی
فلوراید عنصری است که به طور طبیعی در دندان ها وجود دارد و باعث استحکام دندان ها و پیشگیری از پوسیدگی آنها می شود. فلوراید در مواد غذایی نیز وجود دارد که می توان با دریافت آن میزان پوسیدگی دندان ها را به حداقل رساند.
برخی از انواع آب ها، گوشت قرمز، ماهی، تخم‌مرغ و چای حاوی فلورایدند. در بعضی مناطق فلوراید به آب شرب لوله‌کشی اضافه می‌شود. بسیاری از خمیردندان‌ها و دهان‌شویه‌ها نیز فلوراید لازم برای دندان را تامین می‌کند. در صورتی که برخی کودکان فلوراید لازم را از آب یا مواد غذایی نمی گیرند دندانپزشک برای آنها فلورایدتراپی را پیشنهاد می دهد.
در فلورایدتراپی دندانپزشک فلوراید را به‌صورت ژل یا وارنیش روی دندان ها استفاده می کند. بهتر است انجام فلورایدتراپی از زمانی که همه دندان های شیری رویش یافتند شروع شود و با توجه به وضعیت دندان های کودک و تشخیص پزشک سالی یک یا چندبار تکرار شود.
5. جرم گیری
جرم یا پلاک دندان، لایه ای چسبناک از باکتری ها است که به صورت یک رسوب نرم روی دندان ها تجمع می کند. چنانچه این رسوب ها تا ۴۸ ساعت روی دندان بماند و برداشته نشود، می تواند با مواد معدنی در بزاق دهان ترکیب شده و محکم به سطح دندان ها بچسبد به طوری که با شستشو و مسواک پاک نمی شود و به مرور زمان باعث عفونت و تحلیل لثه و آسیب به دندان ها می شود. سیگار، قلیان، مواد مخدر و مصرف بیش از اندازه چای و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باعث ابتلا به جرم دندانی می شود.
بیشتر بدانید : جرم گیری دندان کودکان
بروساژ و جرم گیری دندان باعث از بین رفتن جرم، کاهش پوسیدگی دندان، بهبود ورم و التهاب لثه، رفع بوی بد دهان، سفیدتر کردن دندان ها و جلوگیری از ابتلا به مشکلات شدید دهان و دندان و افزایش سلامت عمومی بدن می شود.
6. فیشورسیلانت
در بعضی از کودکان سطح دندان های جونده، شیارها و فرورفتگی های عمیقی دارد که با مسواک زدن تمیز نمی شود و همین باعث می شود که خورده های مواد غذایی و میکروب ها در داخل شیارها گیر کرده و باعث پوسیدگی دندان می شود. یکی از روش هایی که می توان جلوی پوسیدگی دندان در این کودکان را گرفت فیشور سیلانت یا شیار درمانی است.
بیشتر بدانید : فیشور سیلانت
سیلانت یا شیارپوش یک روکش نازک است که روی شیارهای عمیق دندان‌های پشتی قرار داده می‌شود و مانند یک درزگیر تمام شیارهای عمیق سطح دندان‌ها را پر می‌کند تا ذرات غذا و باکتری در این شکاف‌ها قرار نگیرد و باعث ایجاد پوسیدگی نشود.
هر چند که شیارپوش یک روش درمانی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان است اما هیچگاه جایگزین مسواک نیست. سیلانت تنها شیارها را کم عمق می کند به طوری که هنگام مسواک زدن ، دندان ها به راحتی تمیز شوند. از این روش معمولا برای دندان‌های شیری استفاده نمی‌شود.
7. رعایت رژیم غذایی
- جویدن آدامس بدون قند: جویدن آدامس کمک می کند تا ذرات غذای گیر کرده لابلای دندان ها خارج شود. آدامس بدون قند آسیب کمتری به دندان می زند و با افزودن بزاق، حالت اسیدی دهان را خنثی می کند.
- مصرف کمتر تنقلات: مصرف بیش از اندازه تنقلات باعث می شود ذرات و مواد قندی روی دندان‌ها باقی بمانند و باکتری‌های مضر برای سلامت دهان و دندان سریعتر رشد کنند. برای جلوگیری از بروز این مشکل مصرف تنقلات را کاهش دهید و بعد از هربار خوردن این خوراکی ها دندان ها را مسواک بزنید.
- خوراکی‌های پاک کننده: خوردن خوراکی‌های سفت و ترد مانند سیب، هویج خام و کرفس به غیر از ویتامین هایی که به بدن می رسانند باعث تمیز شدن دندان می شوند و مانند مسواک طبیعی عمل می کنند. زیرا‌این خوراکی‌ها آب فراوانی دارند که اثر مواد قندی موجود را کاهش داده و ترشح بزاق را افزایش می‌دهد.
- مصرف غذاهای مفید برای دندان: ماست و پنیر، انواع گوشت، آجیل، خربزه، توت فرنگی، سیر، زنجبیل و کشمش برای سلامت دهان و دندان بسیار مفیدند زیرا با افزایش میزان کلسیم و فسفر، مواد معدنی لازم برای محافظت از مینای دندان را تامین می کنند. بهتر است خوراکی‌های اسیدی مانند مرکبات، گوجه‌فرنگی و لیمو را با وعده‌های غذایی حجیم‌تر میل کنید تا اثر اسیدی آنها به حداقل برسد.
- مصرف نوشیدنی های مفید برای دندان: آب به ویژه آب حاوی فلوراید و شیر بهترین نوشیدنی‌ها برای دندان هستند. سعی کنید مصرف نوشیدنی‌های قندی مانند نوشابه، لیموناد، قهوه و چای شیرین را کاهش دهید.
- کاهش مصرف محصولات حاوی تنباکو: سیگار، قلیان، مواد مخدر و هر گونه دخانیات بدون دود سلامت دهان و دندان را به خطر می اندازد و احتمال بروز بیماری های لثه، تغییر رنگ مینای دندان، پوسیدگی دندان و بروز سرطان دهان را چند برابر می کند.
- استفاده از محصولات دارای خواص آنتی میکروبیال: افرادی که در معرض خطر التهاب و عفونت لثه قرار دارند باید از محصولاتی استفاده کنند که حاوی آنتی میکروبیال باشند. برخی دهان شویه‌ها یا خمیردندان ها ترکیبات فعال آنتی میکروبیال، تری کلوسان یا فلوراید قلع دارند که تشکیل پلاک و بروز بیماری لثه را کاهش می دهند.
8. نکاتی برای مراقبت بهتر از دندان ها
- مسواک نزدن بعد از غذا: تا یک ساعت بعد از صرف غذا، مسواک نزنید. زیرا در آن زمان مینای دندان نرم تر می شود و ممکن است آسیب ببیند.
- درمان سریع بیماری دهان و دندان: در صورتی که عارضهسفید شدن لثه دارید؛ در رفع آن تسریع کنید تا به عفونت ها و مشکلات دندانی مبتلا نشوید
- جرم گیری و بلیچینگ: از خدمات دندانپزشکی مانند جرم گیری و بلیچینگ دندان سالی یک یا دوبار استفاده نمایید.
- پیرسینگ دندان را کنار بگذارید: امروز استفاده از پیرسینگ دندان و کاشت نگین روی دندان باعث شکستگی و تحلیل رفتن دندان، عقب رفتن لثه و آسیب به آن می‌شود. به همین دلیل پزشکان افراد را از انجام آن به شدت منع می کنند
9. رعایت بهداشت دهان و دندان در کودکان
- بهداشت دهان مخصوص به زمانی نیست که تمام دندان های کودک درآمده و کامل شده باشد، بلکه همان یک سال اول زندگی نیز با تمیز کردن حتی لثه کودک بدون دندان؛ تاثیرات مثبتی بر در آمدن و رشد دندان های کودک خواهد گذاشت.
- هنگامی که کودک به سن ۳ سالگی می رسد؛ اغلب فواصل بین دندان ها خیلی نزدیک می شوند و توصیه می شود از نخ دندان برای تمیز کردن بین دندان ها استفاده شود.
- سعی کنید در ابتدا که فرزندان خود را به مسواک زدن عادت می دهید؛ در این امر همراه و راهنمای آنها باشید و اصول صحیح را با نظارت به فرزند بیاموزید.
- با همان قاشق و لوازمی که خودتان غذا می خورید به کودک غذا ندهید. چرا که احتمال انتقال باکتری های داخل دهان والدین به دهان کودک خیلی زیاد است.
- خوراکی های شیرین و مضر را در رژیم خوراکی های کودک محدود کنید (مانند چیپس، نوشابه، شکر، پفک، شیر های طعم دار و شیر کاکاهو با شکر بالا و…).
- توصیه می شود سالی یک یا دوبار کودک را برای بررسی دندان ها به دندانپزشکی ببرید.
- شیردهی های مکرر بخصوص در طول شب می تواند پوسیدگی دندان را سرعت بخشد، برای پیشگیری از آن بعد از شیردهی به کودک با تکه دستمالی تمیز دندان ها و لثه کودک را تمیز کنید.
- کودک را از انجام عادت های نادرست که موجب خرابی دندان می شوند، منع نمایید.
بیشتر بدانید: فاصله بین دندان کودکان + پیش گیری و درمان
10. پیشگیری از بهتر از درمان است
اهمیت این موضوع را همه ما به خوبی درک کرده ایم، اینکه با رعایت بهداشت دهان و دندان بتوانیم از دردها و هزینه های زیاد آینده پیشگیری کنیم. پیشگیری از آسیب دیدن دندان ها و بهداشت دهان، اصولی کاملا ساده دارد که در صورت رعایت کردن آنها هم از دندان های خود مراقبت کرده اید و هم دهان خود را از باکتری ها و خوراکی های جا مانده در آن که باعث بد بویی دهان نیز می شود، پاکسازی می کنید و نتیجه آن لبخندی زیبا، دندان های سالم و پاکیزگی دهان می باشد.
11. چکاپ دندان ها را فراموش نکنید
چکاپ دندان از موثرترین راه های پیشگیری از آسیب دیدن دندان هاست. به صورت خلاصه، چکاپ دندانپزشکی، شما را از خطرات زیر دور می کند:
- پوسیدگی دندان،
- عفونت دهان و دندان،
- برخی بیماری ها و سزطان های دهانی،
- گسترش بوی بد دهان.
یکی از فاکتورهای زیبایی، داشتن دندان هایی سالم و زیباست. پس لازم است که مراقبت های لازم از آن ها به عمل آید. یکی از اقداماتی که لازم است انجام شود تا دندان ها در معرض خطر انواع آسیب های دندانی قرار نگیرند، چکاپ های دوره ای است. یک تصور غلط در اذهان وجود دارد که دندان ها تا زمانی که ظاهر سالمی داشته باشند و فرد دردی را احساس نکند، نیاز به درمان و رسیدگی ندارد! در حالی که اگر معاینه های منظم توسط دندانپزشک صورت گیرد، بسیاری از بیماری ها را می توان در روزهای اولیه تشخیص و نسبت به درمان آنها اقدام کرد.
برای مطالعه بیشتر: چکاپ دندان
مشاوره تخصصی و رایگان
همین الان با یک کلیک تماس بگیرید
۰۲۱۹۱۰۰۹۹۱۸
جمع بندی
حفظ بهداشت دهان و دندان امری کاملا ضروری، منطقی و مقرون به صرفه است. با رعایت نکات ساده فوق می توانید امنیت و پاکیزگی دهان و دندان خود را تضمین کنید. البته در صورتی که این نکات را قبلا رعایت نکرده اید و در دندان های خود پوسیدگی احساس می کنید؛
کلینیک دندانپزشکی سریتا با ارائه کلیه خدمات مربوط به اصلاح و ترمیم دندان، شما را از شر دندان های معیوب خلاص کرده و لبخندی زیبا را به شما هدیه می دهد. در صورت نیاز به مشاوره و راهنمایی در رابطه با انتخاب روش مناسب برای ترمیم دندان های خود، می توانید با ما تماس حاصل فرمایید. همچنین جهت سهولت بیشتر در رزرو نوبت و اطلاع از هزینه های به روز شده خدمات دندانپزشکی، می توانید از اپلیکیشن سریتا نیز استفاده نمایید.